หลังจากร่างแก้ไข พ.ร.บ. สรรพสามิต หรือร่างกฎหมาย “สุราก้าวหน้า” ที่นำเสนอโดยพรรคอนาคตใหม่ มาจนเป็นพรรคก้าวไกลวันนี้ ได้ผ่านวาระแรกในการพิจารณาของสภาผู้แทนราษฎรมาได้ราวกับมี “ปาฏิหารย์” เมื่อเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา บัดนี้การพิจารณาในชั้นกรรมาธิการก็ได้เสร็จสิ้นเป็นที่เรียบร้อยแล้ว เตรียมเข้าสู่การพิจารณาครั้งสุดท้ายในเดือนพฤศจิกายนนี้
ในวงสัมนาที่จัดขึ้นเมื่อวานนี้ โดยคณะกรรมาธิการการพัฒนาเศรษฐกิจ สภาผู้แทนราษฎร นำโดยประธานกรรมาธิการ ศิริกัญญา ตันสกุล ส.ส. บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล และกรรมาธิการในสัดส่วนของพรรคก้าวไกลทั้งสองคน คือ เท่าพิภพ ลิ้มจิตรกร ส.ส. กรุงเทพ พรรคก้าวไกล ในฐานะผู้เสนอร่างฯ และ คริส โปตระนันทน์ ว่าที่ผู้สมัคร ส.ส. กรุงเทพ ได้ร่วมกันชี้ให้เห็นไทม์ไลน์ที่เป็นไปได้หลังจากนี้
ข้อสังเกตที่น่าสนใจจากบทสนทนาของทั้งสามคนในวงวันนี้ คือกระบวนการพิจารณากฎหมายในชั้นกรรมาธิการ ที่ดูจะไม่ราบรื่นเหมือนกับการผ่านร่างฯ ในวาระแรกเท่าไรนัก
เท่าพิภพและคริส เล่าถึงบรรยากาศในชั้นกรรมาธิการ ว่าเป็นช่วงเวลาที่เต็มไปด้วยความเหน็ดเหนื่อยและกินพลังมาก จากการที่การประชุมถึง 7 ครั้งผ่านไปแล้ว กระบวนการทั้งหมดก็ยังย่ำวนอยู่ที่การ “เทศนาธรรม” แลกเปลี่ยนถกเถียงในเรื่องเดิมๆ ซ้ำๆ
“วงประชุมกรรมาธิการฯ ทุกวันพฤหัสเป็นอะไรที่ทำให้ผมเหนื่อยมาก เหมือนได้ไปปีนเขามองบลังค์ทุกอาทิตย์ เราต้องเจอกับข้อถกเถียงเดิมๆ ถามไปแล้วอาทิตย์ก่อนก็มาถามซ้ำมาอีกในอาทิตย์นี้ แล้วเราก็ตอบไปแล้ว
เท่าพิภพเล่าให้เราฟังถึงตัวอย่างของสิ่งที่เขาต้องเผชิญทุกวันพฤหัสในการประชุมคณะกรรมาธิการ
อย่างมีกรรมาธิการท่านหนึ่งถามในการประชุมมาสองครั้งติดกันเลย ว่าถ้าเปิดเสรีแล้วคนก็เอายาฆ่าหญ้าใส่ไปในสุราจะควบคุมยังไง ผมก็แย้งกลับว่าผัดกะเพราก็มีช่องว่างให้ใส่ยาฆ่าหญ้าได้เหมือนกัน ถ้าอย่างนี้เราต้องมีกฎหมายมาควบคุมผัดกระเพราไหม?”
“ข้อกังวลหลายๆ อย่าง เป็นเรื่องที่เราชี้แจงได้ทั้งหมด สุราก้าวหน้าเป็นคนละเรื่องกับการควบคุมคุณภาพหรือความปลอดภัย มันแค่ตัดปัจจัยเรื่องกำลังการผลิตออกไป การทำสุราออกขายยังไงก็ต้องจดแจ้งขออนุญาตก่อน และอยู่ภายใต้การควบคุมคุณภาพและความปลอดภัยเหมือนเดิม”
คริส เล่าเสริมและเน้นย้ำให้เห็นถึงประเด็นหลักที่สำคัญที่สุดของกฎหมายสุราก้าวหน้า
แม้บรรยากาศในช่วงแรกๆ ของการพิจารณาในชั้นกรรมาธิการจะติดขัดอยู่บ้าง แต่ในที่สุดการถกเถียงเหล่านี้เอง ได้นำมาสู่การตกผลึกและการมีฉันทามติร่วมกันในคณะกรรมาธิการในระดับหนึ่ง นำไปสู่การแก้ไขและเพิ่มเติมในบางส่วน เช่น การปรับถ้อยคำให้รัดกุมมากขึ้น และการกำหนดให้การผลิตสุราในครัวเรือนต้องจดแจ้งขออนุญาตด้วยเช่นกัน ซึ่งเป็นการแก้ไขที่ไม่ส่งผลมากนักต่อเจตนารมณ์ของร่างฯ เดิม
สำหรับไทม์ไลน์ที่เป็นไปได้ข้างหน้า มีทั้งที่เป็นบวกและเป็นลบ ซึ่งศิริกัญญาได้ไล่ให้เราเห็นถึงความเป็นไปได้ทั้งสองแบบ
🍻 แบบแรก ในทางบวก คือการที่ร่างของกรรมาธิการผ่านในวาระ 2 และ 3 เข้าสู่การพิจารณาของ ส.ว. ซึ่งหากมีการแก้ไขหรือไม่เห็นด้วย ร่างฯ ก็จะถูกส่งกลับมาที่ ส.ส. ซึ่งสามารถยืนยันในร่างฯ เดิม ไม่เห็นด้วยกับ ส.ว. ได้
หากทุกอย่างเป็นไปด้วยดี ร่างฯ สุราก้าวหน้า น่าจะบังคับใช้ได้อย่างช้าในเดือนมกราคม 2566 และเนื่องจากกรมสรรพสามิตขอเวลา 180 วันในการออกกฎหมายลูกมากำกับดูแลในรายละเอียด จะทำให้อย่างช้าที่สุดภายในเดือนพฤษภาคม 2566 นโยบายสุราก้าวหน้าจึงจะเริ่มต้นได้อย่างเต็มรูปแบบ
☠️แบบที่สอง ในทางที่เลวร้ายที่สุด ก็คือการไม่ผ่านวาระที่ 2 และ 3 หรือหากการยุบสภาเกิดขึ้นก่อนที่กฎหมายจะผ่านวาระ 2 และ 3 จะส่งผลให้กฎหมายที่พิจารณาอยู่ในสภาชุดปัจจุบันทั้งหมด ซึ่งรวมถึงกฎหมายสุราก้าวหน้าด้วยตกไปทันที และต้องเริ่มต้นกระบวนการใหม่ทั้งหมดในสภาชุดต่อไป
ซึ่งไม่ว่าจะทางบวกหรือทางลบ ล้วนแต่มีความเป็นไปได้ทั้งสิ้น ในบรรยากาศที่การเมืองแปรปรวนไม่แน่นอน และด้วยแก่นแท้ของกฎหมายสุราก้าวหน้า ที่ต้องการจะปลดล็อกสังคมไทยออกจากธุรกิจผูกขาดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
สิ่งที่เท่าพิภพยืนยันว่าเป็นปัจจัยกำหนดอนาคตของกฎหมายสุราก้าวหน้า คือพลังของ “ประชาชน”
“เวลาผมเดินไปเดินมาในสภา พี่ๆ ส.ส. ต่างพรรคชอบมาคุยกับผมว่าเหล้าบ้านเขาดีอย่างนั้นอย่างนี้ ผมก็บอกตลอดว่าไม่เชื่อ เอามาให้ชิมก่อนสิ สุดท้ายผมก็ได้เหล้าจากพี่ๆ มาเยอะเหมือนกัน แน่นอนว่าที่ผมใช้วิธีแบบนี้มันเป็นอะไรมากกว่าการได้เหล้ามากิน พอผมขอเหล้า อย่างน้อยพี่ๆ เขาก็ต้องลงไปหาประชาชนที่ทำเหล้า ต้องไปที่โรงผลิตของเขา แล้วก็ต้องได้พูดคุย ได้รับฟังปัญหาจากชาวบ้านจริงๆ และผมคิดว่าตรงนี้ล่ะ ที่โน้มน้าวพี่ๆ เขาได้ส่วนหนึ่งให้ช่วยในการผ่านร่างฯ ในวาระแรก
เอาจริงๆ แล้ว ที่มันผ่านวาระแรกได้ นอกจากความร่วมมือร่วมใจของ ส.ส. จากต่างพรรคการเมืองแล้ว สิ่งที่สำคัญที่สุดมันคือพลังของภาคประชาชน ทั้งที่ขับเคลื่อนเรื่องนี้โดยตรง และคนทั่วไปที่ออกมาแสดงความคิดเห็น เป็นปัจจัยที่สำคัญที่สุด
มันเหมือนกับว่าประชาชนมีเชื้อเพลิงที่สุมอยู่ในใจเรื่องนี้อยู่แล้ว ที่ผ่านมาคนทำสุรารายย่อยและประชาชน ต้องประสบปัญหาการผูกขาดในวงการสุรามาตลอด ไม่ว่าจะเป็นเรื่องของใบอนุญาต กำลังการผลิต ระเบียบที่ให้เจ้าหน้าที่ใช้ดุลพินิจมากเกินไป ฯลฯ การทำงานในสภาเพื่อผลักดันกฎหมายเป็นเพียงการจุดไฟให้ติดขึ้นมาเท่านั้น”
แน่นอนว่าอนาคตของสุราก้าวหน้ายังคงเต็มไปด้วยความไม่แน่นอน แต่ก็อย่างที่เห็น ว่าการผ่านร่างฯ ในวาระแรก ที่ทุกคนเคยคิดว่าเป็นไปไม่ได้ ก็ได้เกิดขึ้นมาแล้วราวกับว่ามีปาฏิหารย์เกิดขึ้น
ซึ่งหากมองจริงๆ แล้ว นี่ไม่ใช่เรื่องของปาฏิหารย์อะไรทั้งสิ้น แต่คือสิ่งที่เกิดมาจากพลังของประชาชนล้วนๆ
จะเกิดปาฏิหารย์ขึ้นอีกหรือไม่ในการพิจารณาร่างฯ สุราก้าวหน้าในวาระที่ 2 และ 3 ตลอดทางไปจนถึงการบังคับใช้กฎหมายในขั้นสุดท้าย จึงไม่ใช่เรื่องของฟ้าดิน แต่เป็นเรื่องที่อยู่ในมือของเราทุกคน
