เหลือเวลาอีกไม่เกิน 2 เดือน สภาชุดปัจจุบันจะหมดอายุ ในวันพฤหัสบดี 23 มีนาคม 2566
แต่เมื่อไปดูจำนวนกฎหมายที่ค้างท่อรอพิจารณา กับสภาพสภาที่ล่มแล้วล่มอีก ก็น่าหวั่นใจว่าร่างกฎหมายสำคัญๆ ที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชน จะได้รับการพิจารณาทันภายในสภาชุดนี้หรือไม่? โดยเฉพาะอย่างยิ่งกฎหมาย #สมรสเท่าเทียม
สถานะปัจจุบัน: ร่างพระราชบัญญัติแก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ หรือ ร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม ซึ่งเสนอโดยพรรคก้าวไกล ต่อคิวพิจารณาวาระ 2-3 หลังร่าง พ.ร.บ.กัญชากัญชง โดยร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม ถูกประกบคู่กับร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิต ที่เสนอโดยรัฐบาล (ย้อนอ่านความแตกต่าง สมรสเท่าเทียม ≠ คู่ชีวิต https://www.facebook.com/photo/?fbid=574551987567491&set=a.489553622733995)
คำถามคือ เหลือกี่ความเป็นไปได้หรือกี่เงื่อนไข ที่ร่างสมรสเท่าเทียมจะได้รับการพิจารณาทันภายในอายุสภาปัจจุบัน? และถ้าไม่ทัน ร่างนี้จะไปยังไงต่อ? ลองมาดูทีละขั้น
📌 A. กรณีทัน มี 2 ความเป็นไปได้
ความเป็นไปได้ที่หนึ่ง: ส.ส. และ ส.ว. ให้ความเห็นชอบ ประกาศใช้เป็นกฎหมาย
เงื่อนไขไม่ง่าย คือร่างฯ ต้องผ่านความเห็นชอบของสภาผู้แทนฯ วาระ 2-3 ภายในเดือนมกราคม – ต้นเดือนกุมภาพันธ์ (เท่ากับเหลือเวลาอีกไม่กี่วัน) และ ส.ว. ต้องพิจารณา 3 วาระรวด โดยวาระ 2 ให้ตั้งกรรมาธิการเต็มสภา (วุฒิสภาทั้งชุดพิจารณาในห้องใหญ่) โดยต้องไม่แก้ไขถ้อยคำในร่างฯ เลย
ดูจากการทำงานของสภาฯ ตอนนี้ ที่ยังค้างพิจารณากฎหมายกัญชาฯ อยู่ที่มาตรา 15 (จากทั้งหมด 95 มาตรา!) ต่อให้พึ่งปาฏิหาริย์อย่างหนัก ร่างสมรสเท่าเทียมก็ไม่น่าพิจารณาทัน
ความเป็นไปได้ที่สอง: ส.ส. เห็นชอบ แต่ ส.ว. ไม่เห็นชอบ ก็ต้องขยายเวลาพิจารณาออกไปอีก = ไม่ทันสภาชุดนี้อยู่ดี
โดยรัฐธรรมนูญ 2560 ไม่ได้ให้อำนาจ ส.ว. ในการปัดตกร่างกฎหมายที่ ส.ส.เห็นชอบ แต่สิ่งที่ ส.ว. ทำได้คือ
- ไม่เห็นชอบ = ส่งร่างฯ กลับไปที่ ส.ส. มีผลยับยั้งกฎหมายไว้ 180 วัน
- แก้ไขเพิ่มเติม = ต้องตั้งกรรมาธิการร่วมระหว่าง ส.ส. และ ส.ว. เพื่อพิจารณา
ทั้ง 2 ทางที่ว่ามา ทำให้การพิจารณาร่างสมรสเท่าเทียมถูกขยายเวลาออกไป สุดท้ายจะไม่ทันสภาชุดนี้อยู่ดี
📌 B. กรณีไม่ทัน
รัฐธรรมนูญ 2560 มาตรา 147 กำหนดว่า ถ้าอายุของสภาฯ สิ้นสุดลง หรือมีการยุบสภาฯ กฎหมายใดที่รัฐสภายังไม่เห็นชอบ จะถูกปัดตกไปทันที แต่ถ้าคณะรัฐมนตรีร้องขอให้นำกฎหมายที่ค้างอยู่กลับมาพิจารณา ก็สามารถทำได้ภายใน 60 วัน นับจากวันเรียกประชุมรัฐสภาครั้งแรก
ดังนั้น สังคมไทยจึงมี 2 ทางเลือกในการเลือกตั้งที่จะมาถึง
❌ ทางเลือกหนึ่ง กาพรรคการเมืองอื่นเป็นรัฐบาล หลังเลือกตั้งต้องลุ้น 3 ต่อ: ภายใต้สมมติฐานว่ารัฐธรรมนูญ 2560 ไม่มีการแก้ไข ถ้ารัฐบาลหลังการเลือกตั้ง เป็นพรรคการเมืองอื่น (ไม่ใช่ หรือ ไม่มีพรรคก้าวไกล) ประชาชนจะต้องลุ้นถึง 3 ต่อ
- ลุ้นแรก ภายใน 60 วัน ครม.รัฐบาลใหม่ จะหยิบร่างนี้ขึ้นมาพิจารณาหรือไม่
- ลุ้นสอง หากหยิบขึ้นมาพิจารณา สภาผู้แทนฯ (ที่พรรคก้าวไกลไม่ได้เป็นเสียงข้างมาก) จะให้ความเห็นชอบร่างสมรสเท่าเทียมหรือไม่ ยิ่งถ้าโฉมหน้าของรัฐบาลหลังเลือกตั้ง มีคนจากรัฐบาลปัจจุบันเป็นส่วนผสมหลัก ก็มีโอกาสสูงที่ร่างสมรสเท่าเทียมจะถูกปัดตก และอาจผ่านเพียงร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิต ซึ่งไม่ได้ทำให้สิทธิของคู่รักทุกเพศเท่าเทียมกันอย่างแท้จริง หรือเลวร้ายที่สุด คือไม่หยิบร่างใดขึ้นมาเลย ให้ประชาชนเรียกร้องสิทธินี้ต่อไป
- ลุ้นสาม หากสภาผู้แทนฯ เห็นชอบ วุฒิสภาจะให้ความเห็นชอบหรือไม่
✅ ทางเลือกสอง กา X ก้าวไกล ให้เรามีเสียงมากพอ เข้าไปจัดตั้งรัฐบาล รับประกันได้ว่าร่างสมรสเท่าเทียมจะถูกดันผ่านสภาแบบสุดตัว
ล่าสุดเมื่อวานนี้ (8 กุมภาพันธ์) เตอร์ ณธีภัสร์ กุลเศรษฐสิทธิ์ – Nateepat Kulsetthasith ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล ที่ร่วมขับเคลื่อนร่างสมรสเท่าเทียมตั้งแต่ต้น เปิดเผยว่าเป็นที่แน่นอนแล้ว ว่าร่างสมรสเท่าเทียมจะเข้าสภาไม่ทันในสมัยนี้
นับกันจริงๆ จะเหลือเวลาพิจารณากฎหมายอีกแค่ 3 ครั้ง และวาระประชุมสภาฯ สัปดาห์หน้าที่ออกมาอย่างเป็นทางการ ไม่มีร่างสมรสเท่าเทียม
ตลอดการผลักดันร่างกฎหมายสมรสเท่าเทียม ไม่ใช่เรื่องง่าย ฝ่ายรัฐบาลพยายามเสนอร่าง พ.ร.บ.คู่ชีวิต มาประกบ ทำให้สังคมบางส่วนเกิดความสับสนในความแตกต่าง แต่เพราะพลังเสียงประชาชนและการรณรงค์อย่างต่อเนื่องของหลายฝ่าย ทำให้ในที่สุด ร่างสมรสเท่าเทียมผ่านวาระ 1 มาได้แบบเหนือความคาดหมาย
อย่างไรก็ตาม ในสภาชุดปัจจุบัน ท่าทีของแต่ละพรรคการเมืองต่อร่างสมรสเท่าเทียมมีหลายระดับ บางพรรคออกปากว่าจะสนับสนุน แต่การกระทำก็ไม่ได้แสดงออกว่าจะมีส่วนร่วม บางพรรคไม่สนใจเลย ที่ร้ายแรงกว่านั้นคือมาสมน้ำหน้าที่เราเอากฎหมายสมรสเท่าเทียมไปต่อท้ายร่าง พ.ร.บ.กัญชากัญชงฯ ที่ตอนนี้การพิจารณาไม่คืบหน้าเพราะสภาล่ม
ทั้งที่มีอุปสรรค พรรคก้าวไกลก็พยายามหาวิธีการเพื่อเพิ่มโอกาสที่ร่างสมรสเท่าเทียมจะได้รับการพิจารณาในสมัยประชุมก่อนเลือกตั้ง เช่น ขอให้ประธานสภาฯ เพิ่มวันพิจารณากฎหมาย แต่สุดท้ายไม่เป็นผล ในขณะที่บางกฎหมาย สภากลับเพิ่มช่องทางพิเศษให้พิจารณาได้อย่างรวดเร็ว เช่น กฎหมายที่ ส.ว. พิจารณาเสร็จแล้วเอามาแทรก หรือกฎหมายจากคณะรัฐมนตรีที่เข้ามาแซงคิว
“กฎหมายที่เป็นประโยชน์ต่อประชาชน ทำไมถึงโดนสกัดกั้นขนาดนี้ เราสู้มาตลอดตั้งแต่ครั้งพรรคอนาคตใหม่ ในการทำให้สิทธิของคนทุกคนเท่าเทียม โดยเฉพาะร่าง พ.ร.บ.สมรสเท่าเทียม ที่พยายามทำให้เนื้อหาสมบูรณ์ที่สุด แต่ก็ยังถูกขวาง ถูกดอง ถูกปิดทุกช่องทางที่จะเพิ่มโอกาสให้ร่างกฎหมายนี้ผ่านการพิจารณา”
ถึงอย่างนั้น เราไม่อยากให้ประชาชนสิ้นหวัง แม้สภาชุดปัจจุบันจะเหลือเวลาให้เราไม่มากนัก แต่ประชาชนต่างหากคือผู้กำหนดเวลาที่แท้จริงของร่างสมรสเท่าเทียม ผ่านการเลือกตั้งที่ใกล้มาถึง
👉 ถ้าประชาชนเชื่อใจในพรรค #ก้าวไกล และเลือกพวกเรากลับมาทำงานในจำนวนเสียงที่มากพอที่จะเป็นรัฐบาล ถึงวันนั้นเราจะนำสมรสเท่าเทียมกลับมาพิจารณาต่อแน่นอน โดยไม่ต้องเริ่มกระบวนการใหม่
เช่นเดียวกับกฎหมายก้าวหน้าอีกหลายฉบับที่จะถูกผลักดันให้เป็นจริง ไม่ว่าจะเป็น สุราก้าวหน้า ยกเลิกเกณฑ์ทหาร กฎหมาย PRTR (รายงานการปล่อยและการเคลื่อนย้ายสารมลพิษสู่สิ่งแวดล้อม) ร่าง พ.ร.บ.รับรองอัตลักษณ์ทางเพศ และ แก้ไข พ.ร.บ.ขจัดการเลือกปฏิบัติ ควบคู่กันไป รวมถึงอาจมีกฎหมายฉบับอื่นเพิ่มเติมในอนาคต
“เชื่อว่าประเทศไทยจะมีกฎหมายสมรสเท่าเทียมแน่นอน เพียงแต่วันไหนเท่านั้น เรามาไกลเกินกว่าจะถอยแล้ว”
