‘สุเทพ’ ประธาน กมธ. แรงงานจากพรรคก้าวไกล เรียกหน่วยงานเกี่ยวข้อง ถกปมช่วยเหลือคนไทยเก็บผลไม้ป่าที่สวีเดน ไม่ได้รับความเป็นธรรมในการทำงาน แถมถูกบริษัทจัดหางานฟ้องร้อง ได้ข้อสรุปต้องรื้อระบบทำสัญญาให้เป็นธรรม เพิ่มบทบาทกรมสวัสดิการฯ จี้ รมว.แรงงาน สนใจเรื่องนี้บ้าง หลังเชิญประชุมหลายครั้งแต่ไม่เคยร่วม
กรณีแรงงานไทยเก็บผลไม้ป่าที่ประเทศสวีเดน ไม่ได้รับความเป็นธรรมในการทำงาน ทั้งรายได้ต่ำกว่าเกณฑ์ สวัสดิการและที่อยู่อาศัยต่ำกว่ามาตรฐาน ต้องทำงานทุกวัน ไม่มีวันหยุด เป็นเรื่องที่เป็นปัญหายาวนานนับสิบปี ตั้งแต่ช่วงแรกปี 2543 ที่มีแรงงานไทยไปทำงานเก็บเบอร์รี่ในประเทศสวีเดน-ฟินแลนด์ มีเสียงเล่าลือว่าไปแล้วได้รายได้กลับมาหลักแสน
ต่อมาเมื่อมีคนไปทำงานลักษณะนี้มากขึ้น รัฐบาลสวีเดนจึงเข้ามาควบคุมโดยให้วีซ่าท่องเที่ยว โดยแรงงานไทยมักต้องจ่ายเงินก้อนหนึ่งเป็นค่าดำเนินการแก่บริษัทนายหน้า บ้างกู้ยืมจากนายหน้า บ้างจากแหล่งเงินอื่น ๆ จำนวนหนี้สินอาจสูงถึง 60,000 – 100,000 บาท และไม่สามารถทำงานชดใช้หมดได้ภายในฤดูกาลเก็บเบอร์รี่ 3 เดือน (กรกฎาคม-กันยายน) หนำซ้ำยังถูกกดดันจากหัวหน้าแคมป์ มีสภาพความเป็นอยู่ย่ำแย่
สภาพเช่นนี้ทำให้แรงงานส่วนใหญ่ต้องกลับบ้านมือเปล่าหรือมีหนี้สินติดตัว สถิติในปี 2552 มีแรงงานไทยไปเก็บเบอร์รี่ป่าที่สวีเดนสูงถึง 5,968 คน แต่คนที่มีหนี้สินเพิ่มขึ้นหลังเดินทางกลับ อาจมีสูงถึง 80% ของแรงงานทั้งหมด และเข้าร้องเรียนความเสียหายต่อกระทรวงแรงงานถึง 1,300 กรณี
กรณีล่าสุด แรงงานไทยกลุ่มหนึ่งที่เดินทางไปเก็บเบอร์รี่ป่าในสวีเดน ผ่านบริษัท สตาร์ โรยัล เซอร์วิสเซส จำกัด ได้ฟ้องต่อกรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัดขอนแก่น ว่าบริษัทฯ ไม่จ่ายเงินประกันรายได้และเงินอื่นตามสัญญา หรือหักเงินไว้เกินสัญญาที่ให้ไว้กับแรงงาน แต่ต่อมาพวกกลับถูกบริษัทฯ ฟ้องกลับในข้อหาแจ้งข้อความเท็จ โดยอ้างว่าบริษัทฯ ไม่ได้เป็นนายจ้าง แต่เป็นเพียงผู้ให้บริการพาแรงงานไปเก็บเบอร์รี่ที่สวีเดนเท่านั้น โดยตอนนี้ มีแรงงานจำนวน 13 ราย ถูกฟ้องเป็นจำเลย แบ่งเป็นศาลแขวงบุรีรัมย์ 1 คน ศาลแขวงขอนแก่นอีก 12 คน
สุเทพ อู่อ้น ส.ส.บัญชีรายชื่อ พรรคก้าวไกล ในฐานะประธานคณะกรรมาธิการ (กมธ.) การแรงงาน เกาะติดปัญหานี้ต่อเนื่อง และได้เรียกหน่วยงานที่เกี่ยวข้องมาหารือ เมื่อวันที่ 4 มกราคม 2566 เพื่อติดตามแนวทางช่วยเหลือแรงงานไทย โดยเชิญทั้งกรมการจัดหางาน กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน สำนักงานสวัสดิการและคุ้มครองแรงงานจังหวัดขอนแก่น รวมถึงเชิญ สุชาติ ชมกลิ่น รัฐมนตรีว่าการกระทรวงแรงงาน ซึ่งที่ผ่านมาไม่เคยตอบสนองต่อปัญหา และครั้งนี้ก็ไม่เข้าร่วมประชุมเช่นเคย
“รัฐมนตรีแรงงาน เคยเป็นรองประธาน กมธ. การแรงงานคนที่ 1 ก่อนเป็นรัฐมนตรีแจ้งว่าจะให้ความร่วมมือกับ กมธ. เข้าร่วมประชุมเพื่อแก้ไขปัญหา แต่ที่ผ่านมา 3 ปีกว่า ไม่เคยมาสักครั้งเดียว สะท้อนว่าไม่สนใจ ไม่จริงใจ เราจึงจะทำหนังสือกำชับไปที่รัฐมนตรีให้ลงมาตรวจสอบ จะปล่อยปัญหานี้กลายเป็นเรื่องปกติไม่ได้ การแก้ไขต้องไม่ทำแบบปะผุ แต่ต้องแก้เป็นระบบ”
สุเทพกล่าว
สำหรับผลการหารือ ที่ประชุม กมธ. ได้ซักถามหน่วยงานรัฐที่เกี่ยวข้องถึงสภาพปัญหาและแนวทางแก้ไข ได้ข้อสรุป 3 ประเด็นสำคัญ
- #รื้อระบบการทำสัญญา จากเดิมที่บริษัทจัดหางานจัดทำสัญญาอย่างไม่ถูกต้อง ต้องแก้ไขให้หน่วยงานที่มีหน้าที่รับผิดชอบ เช่น กรมการจัดหางาน ในฐานะหน่วยงานที่จัดส่งแรงงานไทยไปทำงานต่างประเทศ กรมสวัสดิการและคุ้มครองแรงงาน เข้ามาร่วมตรวจสอบการจัดทำสัญญา เกิดเป็นวง 3 ฝ่าย ประกอบด้วย แรงงาน บริษัทจัดหางาน และหน่วยงานรัฐ เพื่อรับประกันคุณภาพชีวิตการทำงานของแรงงานไทย
- กำหนดจำนวนแรงงาน คนเก่า-คนใหม่ ที่จะไปทำงาน เนื่องจากกรมสวัสดิการฯ ชี้แจงว่าแต่ละปีมีแรงงานไทยที่ร้องเรียนปัญหานี้ประมาณ 10 เปอร์เซ็นต์จากทั้งหมด อีกทั้งการเก็บผลไม้ป่าเป็นงานที่ต้องอาศัยประสบการณ์ หลังจากนี้จึงจะมีการแก้ไขเงื่อนไขระหว่างประเทศ กำหนดให้แรงงานไทยที่จะได้รับอนุญาตไปเก็บผลไม้ป่าที่สวีเดน เป็นคนเก่า 90% คนใหม่ 10%
- #บริษัทต้องรับผิดชอบดูแลสภาพความเป็นอยู่ของแรงงาน เช่น ค่าพาหนะและค่าน้ำมันในการเดินทางไปเก็บของป่า อุปกรณ์เครื่องมือ บริษัทต้องจัดหาให้ ไม่ใช่เรียกเก็บจากแรงงาน
สุเทพกล่าวว่า ต้องการให้ประเด็นนี้เป็นที่รับรู้ในสังคม เพราะเกี่ยวข้องกับสิทธิแรงงานรวมถึงปัญหาการค้ามนุษย์ สำหรับพรรคก้าวไกลจะใช้กลไกกรรมาธิการสภาผู้แทนราษฎรติดตามเรื่องนี้อย่างต่อเนื่อง รวมถึงหารือแนวทางการแก้ไขกับสถานทูต เช่นก่อนหน้านี้ พรรคได้หารือกับสถานทูตฟินแลนด์ และประมาณกลางเดือนมกราคมนี้ จะหารือกับสถานทูตสวีเดนต่อไป
